Nói và làm ngược

Giới thiệu

Nói và làm ngược là trò chơi phá băng kinh điển trong nhiều chương trình sinh hoạt đoàn đội tại TP.HCM và các tổ chức kỹ năng, nơi người tham gia buộc phải phản ứng trái ngược với khẩu lệnh của quản trò. Từ những buổi sinh hoạt do Thành Đoàn TP.HCM chia sẻ cho thiếu niên đến các chiến dịch “Ở nhà vẫn vui” của Tổng đoàn Sao Bắc Đẩu, trò chơi này luôn mang lại những tràng cười sảng khoái nhưng đồng thời kiểm tra khả năng tập trung. Trong bối cảnh team building doanh nghiệp, Nói và làm ngược giúp nhân viên tạm rời khỏi chế độ làm việc nghiêm túc, bước vào không khí nhẹ nhàng để khám phá cách đồng nghiệp suy nghĩ và phản xạ trước áp lực. Chỉ cần vài phút, bầu không khí phòng họp đã được làm nóng khi cả đội phải nhớ quy tắc “làm trái” và phối hợp để không bị phạt vui. Với các nhóm mới gặp nhau, đây là cách nhanh chóng phá băng, giảm cảm giác e dè và tạo nền cho các hoạt động chuyên sâu kế tiếp.

Chuẩn bị

Để trò chơi diễn ra mượt mà, người tổ chức nên xác định rõ quy mô và mục tiêu buổi chơi. Chọn không gian rộng đủ cho cả nhóm xếp vòng tròn hoặc hàng ngang, tránh các vật cản để người chơi di chuyển an toàn. Từ gợi ý của các nguồn sinh hoạt đoàn, trò chơi phù hợp nhất với nhóm từ 8 đến 40 người và kéo dài khoảng 10-15 phút; nếu đông hơn, hãy chia thành hai vòng và thay phiên thi đấu. Đạo cụ không bắt buộc nhưng bạn có thể chuẩn bị bảng điểm, thẻ phạt vui hoặc loa bluetooth để bật nhạc tạo nhịp. Trước khi bắt đầu, chọn một quản trò có giọng rõ, biết tạo nhấn nhá. Nếu tổ chức online, hãy yêu cầu mọi người bật camera, chuẩn bị không gian trống quanh bàn làm việc và thử micro để host dễ quan sát phản ứng.

Luật chơi

1. Khởi động: Quản trò chào và nhắc “mọi khẩu lệnh đều phải làm ngược lại”, thử một đến hai câu để cả nhóm quen luật. Ai quên sẽ nhận cảnh báo nhẹ nhàng.
2. Vào lượt chính: Quản trò hô khẩu lệnh rõ ràng, có thể kết hợp cử chỉ. Ví dụ “giơ tay trái”, “nhảy cao lên”, “cười thật to” như hướng dẫn của Thành Đoàn TP.HCM; người chơi phải làm điều ngược lại (hạ tay phải, ngồi xuống, làm mặt mếu). Khẩu lệnh nên thay đổi tiết tấu nhanh chậm để thử thách khả năng kiểm soát phản xạ.
3. Gài bẫy: Đôi lúc quản trò chỉ vào một cá nhân và nói trực tiếp, hoặc dùng cử chỉ không lời, khiến người chơi phải để ý ánh mắt. Bạn có thể xen kẽ khẩu lệnh đúng - ngược để xem ai giữ được bình tĩnh.
4. Chấm điểm: Ai thực hiện sai (làm đúng lời, phản ứng chậm hơn 2 giây hoặc quên động tác) sẽ ghi một điểm phạt. Sau 3 lần phạt, người đó ra ngoài làm “ban giám sát” hoặc nhận thử thách nhẹ như kể một câu chuyện vui.
5. Kết thúc: Tổng hợp điểm, tuyên dương người có phản xạ nhanh nhất, khuyến khích mọi người chia sẻ cảm nhận và học được điều gì về bản thân hoặc đồng đội.

Biến thể

• Đảo vai theo cặp: Chia nhóm thành các cặp đứng đối diện. Một người hô khẩu lệnh, người còn lại làm ngược rồi đổi vai. Cách này tạo cơ hội lắng nghe lẫn nhau và phù hợp phân tán trong nhiều góc phòng.
• Tăng tốc phân tầng: Sau vài vòng, yêu cầu chỉ những người đeo bảng màu đỏ phải thực hiện ngược, nhóm xanh làm đúng. Sau vài lượt lại đổi màu. Biến thể này khiến cả đội phải quan sát tổng thể, tránh chỉ tập trung vào mình.
• Opposite ảo: Với buổi họp trực tuyến, host chia sẻ slide chứa biểu tượng. Khi biểu tượng hiện lên, cả nhóm gõ hành động trái nghĩa vào khung chat thay vì diễn tả bằng động tác. Ai nhập đúng và nhanh nhất được cộng điểm.
• Chủ đề văn hóa doanh nghiệp: Tạo danh sách khẩu lệnh gắn với giá trị công ty, ví dụ “hãy đòi hỏi sự an toàn” để người chơi phải nói “tôi chọn mạo hiểm có kiểm soát”. Cách này khiến trò chơi trở thành bài học ẩn dụ về sự linh hoạt.
• Phiên bản sáng tạo nội dung: Mỗi người sau khi bị phạt phải đề xuất một khẩu lệnh mới cho vòng kế tiếp, đảm bảo tính ngược đời nhưng vẫn an toàn. Dần dần, cả nhóm sẽ cùng xây kho ý tưởng phong phú.

Mẹo cho người tổ chức

• Khởi động bằng giọng điệu hài hước và tăng tốc từ từ để người chơi không cảm thấy bị gây khó quá sớm. Có thể kể ngắn về nguồn gốc trò chơi trong sinh hoạt đoàn để tạo bối cảnh thân thiện.
• Chuẩn bị sẵn danh sách khẩu lệnh chia theo mức độ: dễ (giơ tay, cười, bước lên), trung bình (xoay người, vỗ tay, cúi chào) và khó (chạm vai người kế bên, tạo dáng chiến thắng). Mỗi cụm nên có ít nhất 10 câu để tránh lặp lại.
• Khi nhóm đông, hãy mời thêm một co-host đứng ở phía đối diện vòng tròn nhằm quan sát và bắt lỗi chính xác. Co-host cũng hỗ trợ giải thích nếu có tranh luận.
• Đưa ra hình phạt nhẹ nhàng như hát câu “Một ngón tay nhúc nhích” hoặc làm động tác yoga đơn giản. Hình phạt nên vui, không gây xấu hổ để giữ tinh thần tích cực.
• Với buổi online, tận dụng tính năng spotlight trên Zoom để chiếu người đang bị “thử lửa”, đồng thời yêu cầu mọi người giữ tay gần khung hình để host dễ kiểm tra.

Lợi ích

• Giúp người chơi rèn khả năng nghe chủ động và xử lý thông tin trái chiều, kỹ năng thường thấy trong môi trường doanh nghiệp khi phải phản hồi nhanh nhưng vẫn chính xác.
• Nuôi dưỡng tinh thần linh hoạt, dám thử nghiệm. Khi phải làm trái, nhân viên học cách nhìn vấn đề dưới góc độ khác – điều cần thiết cho các dự án đổi mới.
• Tạo sân chơi gắn kết khi mọi người cùng cười vì sai sót đáng yêu, từ đó xây dựng sự tin tưởng và dễ dàng trao đổi trong các hoạt động chiến lược tiếp theo.
• Rèn luyện phản xạ cơ thể, giúp cả nhóm tỉnh táo hơn sau giờ họp dài, đồng thời là hình thức vận động nhẹ nhàng phù hợp với không gian trong nhà.
• Đối với lãnh đạo, việc quan sát ai nhanh nhạy, ai dè dặt cung cấp dữ liệu cảm xúc để phân công vai trò hợp lý hơn trong dự án nhóm.