Duck Duck Goose

Giới thiệu

Duck Duck Goose (Trò chơi “Cóc nhảy cóc ngồi” hay dân dã gọi là “Chi chi chành chành phiên bản chạy”) là trò vận động vòng tròn nổi tiếng trong các trường học quốc tế. Khi đưa vào bối cảnh Việt Nam, trò chơi trở thành hoạt động phá băng tuyệt vời cho trẻ mầm non, tiểu học và cả những buổi sinh hoạt cộng đồng. Người dẫn chọn một người chạy vòng ngoài, chạm nhẹ lên đầu từng bạn và nói “duck” (vịt). Khi chạm và nói “goose” (ngỗng), người bị gọi phải bật dậy đuổi người chạy. Nhờ yếu tố bất ngờ và tiếng cười, trò chơi giúp trẻ điều tiết năng lượng, còn các nhóm thanh niên thì luyện phản xạ, tinh thần cạnh tranh thân thiện.

Chuẩn bị

1. Không gian: Khoảng sân tròn, nền cỏ hoặc sàn phẳng đủ chỗ cho ít nhất 15-25 người ngồi vòng tròn. Với nhóm nhỏ, có thể dùng phòng học nếu ghế kê thành vòng.
2. Dụng cụ: Không bắt buộc, nhưng nên đánh dấu vị trí bằng băng dính giấy hoặc vòng tròn vẽ phấn để trẻ ngồi đúng chỗ. Chuẩn bị khăn mỏng để người chạy cầm, tránh dùng tay chạm mạnh.
3. Nhân sự phụ: 1-2 người lớn quan sát an toàn, nhắc nhở nếu có va chạm. Nếu nhóm đông, có thể cần trọng tài phụ theo dõi góc khuất.
4. Khởi động: 3-5 phút căng cơ nhẹ, đặc biệt vùng chân để tránh chuột rút. Có thể cho trẻ chơi “Đếm 1-2-3 nhảy” trước khi bắt đầu.
5. Giải thích luật: Minh họa bằng việc người dẫn đóng vai chạy, một bạn làm “ngỗng” để cả nhóm thấy quy trình.

Luật chơi chi tiết

1. Người chơi ngồi thành vòng tròn, mặt nhìn vào trung tâm. Mọi người nên ngồi khép chân để có đủ không gian chạy.
2. Người chạy (caller) cầm khăn, di chuyển bên ngoài vòng tròn, nhẹ nhàng chạm vào đầu hoặc vai từng người và nói “vịt” (hoặc “duck”). Có thể dùng tiếng Việt “vịt” – “ngỗng” để gần gũi.
3. Khi người chạy nói “ngỗng”, người bị gọi lập tức bật dậy đuổi theo người chạy ngược chiều vòng tròn.
4. Người chạy phải chạy tiếp quanh vòng, cố về chỗ vừa trống trước khi bị chạm. Nếu về kịp, người bị gọi trở thành người chạy mới. Nếu bị chạm trước khi ngồi xuống, người chạy phải vào giữa vòng tròn hoặc thực hiện một thử thách nhẹ.
5. Không ai được chạy xuyên vòng hoặc đẩy người khác. Nếu có va chạm, trọng tài dừng lượt và cho chạy lại.
6. Để tăng kỷ luật, giới hạn thời gian một vòng là 30 giây. Nếu người bị gọi không đứng dậy kịp, họ tự động thành người chạy.

Quy trình điều phối nâng cao

1. Sắp xếp chỗ: Trẻ thấp ngồi xen kẽ trẻ cao để người chạy nhìn rõ. Đảm bảo khoảng trống đủ rộng phía sau.
2. Luân phiên vai trò: Sau mỗi 2-3 lượt, thay người chạy để tất cả đều được trải nghiệm. Với trẻ nhút nhát, cho ghép cặp chạy cùng.
3. Quản lý năng lượng: Nếu nhóm quá phấn khích, dùng tín hiệu tay để nhắc giảm tốc độ. Có thể chèn “lệnh tạm dừng” khi muốn giải thích lại luật.
4. Phản hồi tích cực: Khi có hành động đẹp (nhường chỗ, giúp bạn đứng dậy), khen ngợi ngay để củng cố hành vi tích cực.
5. Kết nối chủ đề: Trong lớp học tiếng Anh, yêu cầu người chạy nói tên loài vật khác thay vì “duck/goose”. Trong buổi ngoại khóa bảo vệ môi trường, đổi thành “mầm” – “cây”, lồng ghép nội dung giáo dục.

Biến thể sáng tạo

• Duck Duck Splash: Người chạy cầm ly nước nhỏ, nhẹ nhàng vẩy nước khi nói “ngỗng”. Phù hợp ngày hè, cần chuẩn bị áo mưa mỏng cho trẻ.
• Duck Duck Story: Mỗi khi nói “ngỗng”, người bị gọi phải kể nhanh một câu chuyện cười hoặc sự kiện vui trước khi chạy. Biến thể này luyện phản xạ ngôn ngữ.
• Đèn đỏ đèn xanh kết hợp: Người chạy phải dừng lại khi trọng tài hô “đèn đỏ”, giúp luyện kiểm soát tốc độ.
• Duck Duck Teamwork: Hai người chạy nắm tay, phối hợp để không bị bắt. Hình thức này tăng thử thách và rèn teamwork nhẹ.
• Vòng trong – vòng ngoài: Tạo hai vòng người ngồi xen kẽ. Khi “ngỗng”, cả hai người (vòng trong và ngoài) cùng chạy theo hai chiều khác nhau, tạo sự kịch tính.

Mẹo cho người tổ chức

• Chuẩn bị danh sách thử thách nhẹ (hát 1 câu, làm động tác vui) cho người vào giữa vòng, giữ không khí tích cực.
• Nhắc người chạy chỉ chạm nhẹ, tránh đẩy mạnh gây mất thăng bằng.
• Đối với trẻ nhỏ, sử dụng tiếng Việt đơn giản: “gà con” – “gà mẹ” để dễ hiểu.
• Đặt quy ước “điều chỉnh tốc độ”: nếu chạy quá nhanh, người chạy phải đổi cho bạn khác để đảm bảo an toàn.
• Kết thúc bằng vòng chia sẻ cảm nhận: ai thấy mình nhanh, ai cần hỗ trợ, giúp trẻ tự đánh giá.

Lợi ích phát triển

• Thể chất: Rèn sức bền, phản xạ chân, khả năng chuyển từ ngồi sang chạy trong thời gian ngắn.
• Nhận thức: Tập trung nghe, dự đoán thời điểm “ngỗng”, luyện quyết định nhanh.
• Cảm xúc – xã hội: Dạy kỹ năng thắng thua lành mạnh, cách xử lý khi bị “bắt”. Người chạy cần đồng cảm và không cố tình chọc ghẹo.
• Ngôn ngữ: Có thể tận dụng để dạy từ vựng động vật, màu sắc, hành động.
• Quản lý nhóm: Tạo cơ hội cho giáo viên quan sát năng lượng của học sinh để điều chỉnh hoạt động tiếp theo.

An toàn và bao gồm

• Giữ khoảng cách tối thiểu 1,5 mét giữa người chạy và vòng ngồi để tránh dẫm lên chân bạn.
• Không tổ chức trên nền trơn hoặc gần góc bàn, cạnh sắc.
• Với trẻ có nhu cầu đặc biệt, cho phép phiên bản đi nhanh thay vì chạy, hoặc để trợ giảng chạy cùng.
• Nếu trời nắng, bố trí mũ, nước uống, nghỉ giải lao 5 phút sau mỗi 10 phút chơi.
• Liên tục nhắc “chạm nhẹ” và “không kéo tay áo” để tránh xô đẩy.

Ứng dụng tại Việt Nam

• Trường mầm non – tiểu học: Sử dụng trong giờ hoạt động ngoài trời, lồng ghép bài học về động vật Việt Nam: “vịt cỏ”, “ngỗng xám”.
• Trại hè thiếu nhi: Kết hợp với trò chơi lớn theo chủ đề nông trại hoặc khu rừng, yêu cầu người chạy tạo âm thanh tương ứng.
• Sự kiện cộng đồng: Trong ngày hội làng hiện đại hoặc sự kiện thiếu nhi ở trung tâm thương mại, trò chơi dễ tổ chức, thu hút khán giả cổ vũ.
• Doanh nghiệp gia đình: Các công ty tổ chức “family day” có thể biến tấu: người lớn chạy, trẻ nhỏ đuổi giúp tạo kỷ niệm.

Gợi ý mở rộng

• Sau khi kết thúc, cho nhóm vẽ sơ đồ vòng tròn và phân tích chiến lược: nên chọn lúc nào để hô “ngỗng”, chạy hướng nào hợp lý.
• Tổ chức thi chạy tiếp sức: mỗi khi bị “ngỗng”, người chơi phải chạy tới cột mốc lấy một vật về chỗ ngồi trước khi bị bắt.
• Lồng ghép âm nhạc: bật nhạc nền vui nhộn, khi nhạc dừng người chạy mới được hô “ngỗng”, tăng tính bất ngờ.
• Sử dụng trò chơi làm bài học về sự đồng thuận: thảo luận vì sao tất cả phải nghe theo luật chung, điều gì xảy ra nếu ai đó phá luật.
• Ghi lại bằng video, sau đó cùng xem để khen những phản xạ nhanh và góp ý các điểm cần điều chỉnh.